Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Tết Giáp Thìn 2024

Cùng Hương Mộc Organic tìm hiểu về Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời trong những ngày giáp Tết Giáp Thìn 2024 nhé! 

1. Nguồn gốc, ý nghĩa của tục cúng ông Công ông Táo về trời:

1.1. Nguồn gốc

• Lễ cúng ông Công ông Táo là một trong những lễ cúng quan trọng trong dịp trước Tết Nguyên Đán.

• Táo quân có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Lão giáo Trung Quốc nhưng được người Việt cổ chuyển hóa thành sự tích “Hai ông một bà”.

• Sự tích bắt đầu rằng, Thị Nhi có chồng là Trọng Cao. Tuy ăn ở mặn nồng tha thiết với nhau, nhưng mãi không có con. Vì vậy, dần dà Trọng Cao hay kiếm chuyện, dằn vặt vợ.

• Một lần, chỉ vì một chuyện nhỏ, Cao gây thành chuyện lớn, đánh Thị Nhi và đuổi đi. Nhi bỏ nhà, lang thang đến một xứ khác và gặp được Phạm Lang. Hai người phải lòng nhau và kết thành vợ chồng.

• Về phần Trọng Cao, sau khi nguôi giận thì ân hận về hành động của mình nên đã lên đường tìm kiếm vợ.

  Sau nhiều ngày tìm kiếm, hết gạo hết tiền, Trọng Cao phải làm kẻ ăn xin dọc đường. Tình cờ, Trọng Cao tìm xin ăn đúng nhà của Thị Nhi đúng lúc Phạm Lang đi vắng. Nhi nhận ra người hành khất là người chồng cũ nên mời vào nhà, nấu cơm thết đãi. Đúng lúc đó, Phạm Lang trở về. Vì sợ chồng nghi oan nên Thị Nhi bèn giấu Cao dưới đống rạ sau vườn.

  Chẳng may, đêm ấy, Phạm Lang nổi lửa đốt đống rạ để lấy tro bón ruộng. Thấy lửa cháy, Nhi hốt hoảng lao mình vào để cứu chồng cũ ra. Thấy vợ mình nhảy vào đống lửa, Phạm Lang thương vợ cũng nhảy theo khiến cả ba đều chết trong đám lửa.

  Cảm động trước tình nghĩa của 3 người, nên Ngọc Hoàng đã phong cho làm vua bếp. Theo đó, người chồng mới là Thổ Công trông coi việc trong bếp, người chồng cũ là Thổ Địa trông coi việc trong nhà, còn người vợ là Thổ Kỳ phụ trách trông coi việc chợ búa.

• Theo sự tích dân gian Việt Nam, hằng năm, vào ngày 23 tháng Chạp là ngày Táo quân sẽ cưỡi cá chép bay về trời để báo cáo mọi việc lớn nhỏ xảy ra trong gia đình với Ngọc Hoàng. Vì thế vào ngày này, các gia đình Việt sẽ thường làm mâm cơm để đưa ông Công ông Táo lên chầu trời. Do đó, Phong tục cúng ông Công ông Táo ngày càng được nhiều người quan tâm.

1.2. Ý nghĩa:

Ông Táo là vị thần cai quản mọi hoạt động của gia chủ. Bên cạnh đó, ông còn ngăn cản sự xâm nhập của ma quỷ vào thổ cư, giữ bình yên cho mọi người trong nhà.

Vì thế vào ngày 23 tháng Chạp hằng năm, Táo quân lại cưỡi cá chép hóa rồng để lên Thiên đình trình báo tất cả mọi việc làm tốt, xấu của gia chủ trong một năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh cho gia chủ. Cho đến vào đêm Giao thừa thì Táo quân mới trở lại hạ giới để tiếp tục thực hiện công việc trông coi bếp lửa cho gia đình.

Ngày ông Công ông Táo từ lâu đã đi vào tiềm thức của người Việt. Vì thế, vào ngày này, người dân sẽ làm mâm cơm để bày tỏ lòng biết ơn với các vị thần. Ngoài ra, đây cũng là dịp để mọi người trở về nhà để sum họp, quây quần sau một năm làm việc vất vả.

Tục cúng ông Táo là một nét văn hóa đẹp, mang nhiều nét tâm linh, hướng tới bình an của người Việt Nam. Hy vọng qua bài viết này, đã giúp bạn hiểu hơn về nguồn gốc, ý nghĩa của phong tục lâu đời này.

Xem thêm: [Tết 2024] Ngày đón ông Công ông Táo về nhà là ngày nào?

2. Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời tại Việt Nam:

2.1. Một phong tục tín ngưỡng đẹp

Phong tục cúng ông Táo về trời có từ rất lâu đời ở Việt Nam. Theo truyền thuyết kể lại, ông Công là vị thần cai quản đất đai trong nhà, còn ông Táo là ba vị đầu rau trông coi việc bếp núp.

Ông Công, ông Táo được ông Trời phái xuống trần gian theo dõi và ghi chép những việc làm Thiện-Ác của con người. Và hằng năm, cứ vào ngày 23 tháng Chạp, các vị thần này lại cưỡi cá chép lên Thiên đình báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong suốt một năm qua để Thiên đình định đoạt công, tội.

Do đó, trong quan niệm của người Việt, ông Công và ba vị Thần Táo (hay vua Bếp) là những vị thần định đoạt cát hung, phước đức cho gia đình. Tất nhiên, phước đức này đến từ việc làm đúng đạo lý của gia chủ và những người trong nhà.

Với mong muốn cho gia đình mình được nhiều may mắn, nên hằng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp, người ta lại làm lễ tiễn ông Công, ông Táo lên chầu trời.

Đồ lễ để cúng ông Công, ông Táo thường có một bộ mã ông Công và ba bộ mã ông Táo. Ngoài ra còn có hương, hoa, oản, quả, cau, trầu; cùng một mâm cỗ được chuẩn bị cẩn thận, đầy đủ với xôi, gà, giò, nem, canh măng miến… Tuy nhiên, thực tế tùy theo khả năng của từng gia đình, các gia đình có thể cúng mâm cỗ chay.

Lễ cúng ông Táo thường được tiến hành trước 12 giờ trưa ngày 23 tháng Chạp Âm lịch (có thể cúng vào trưa, tối ngày 22 tháng Chạp hoặc sáng 23 tháng Chạp) bởi dân gian quan niệm sau 12 giờ trưa là ông Táo lên chầu trời nên sẽ không nhận được đồ cúng.

Theo truyền thuyết, cá chép là phương tiện duy nhất có thể đưa Táo Quân về trời. Bởi thế, vào ngày này, các gia đình đều cúng cá chép. Một số gia đình có thể mua cá chép giấy, tuy nhiên phần lớn các gia đình thường mua 3 con cá chép thả vào chậu nước đặt cạnh mâm cỗ, sau khi làm lễ xong đem ra sông thả, ngụ ý cá sẽ hóa rồng, vượt vũ môn, làm phương tiện cho Táo Quân cưỡi về trời.

Ngoài ra, trong tâm thức người Việt, “cá vượt Vũ môn” hay “cá chép hóa rồng” còn mang ý nghĩa của sự thăng hoa, biểu tượng của tinh thần vượt khó, sự kiên trì, bền chí chinh phục tri thức để đi tới thành công, biểu trưng cho nhân cách thanh cao tiềm ẩn hoặc hướng đến một kết quả tốt đẹp.

2.2. Để phong tục đưa ông Táo về trời thêm ý nghĩa

Theo truyền thống của người Việt, vào ngày cúng ông Công, ông Táo lên thiên đình để báo cáo mọi việc trong gia đình nhà chủ với Ngọc Hoàng, mọi người thường dọn dẹp nhà, bếp sạch sẽ, làm một mâm cơm để tiễn ông Công ông Táo về trời. Tín ngưỡng ngày giàu ý nghĩa nhân văn, hướng con người tích cực làm việc tốt, sống lương thiện.
Ngoài những điểm tương đồng này, tùy theo phong tục vùng miền mà nghi lễ cúng ông Công, ông Táo giữa 3 miền Bắc-Trung-Nam có sự khác biệt nhất định, nhưng nhìn chung là đều thể hiện tấm lòng thành kính của gia chủ đối với vị thần cai quản việc phúc đức trong nhà.

Tuy nhiên, ngày nay tục lệ này đang bị hiểu sai cả trong hình thức thể hiện lẫn trong tâm thức một số người dân. Nếu theo truyền thống thì lễ cúng ông Công, ông Táo chỉ cần mâm cơm, chè ngọt, trầu cau, hoa quả… ngày nay nhiều gia đình bày biện lễ lạt quá tốn kém.

Nhiều người bỏ tiền triệu mua nhiều vàng mã về đốt với niềm tin rằng, nếu họ dâng mâm cao cỗ đầy thì sẽ được Táo quân xí xóa những việc làm xấu, ban cho nhiều phước lộc.

Còn về phong tục thả cá chép, không chỉ được cho là phương tiện giúp ông Công, ông Táo lên chầu trời, xét từ góc độ Phật giáo, phóng sinh cá chép thể hiện sự từ bi cũng như truyền thống nhân đạo của nhân dân ta, xét về khía cạnh môi trường, việc thả cá chép còn góp phần làm đa dạng sinh học tại những khu vực cá được thả.

Lý thuyết là vậy, tuy nhiên trên thực tế việc thả cá không đúng cách cùng với ý thức kém của một bộ phận dân cư lại gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đối với môi trường.

Do đó, khi thả cá, mọi người cần chú ý một số điều như: chọn mua những con cá trông nhanh nhẹn, không bị bong vảy; chọn thả cá về đúng môi trường mà cá có thể sinh sống; không nên ném cả túi cá xuống hồ, làm cá không thể thoát ra ngoài; nhặt, vứt túi nylon đúng nơi quy định… Mỗi người dân hãy ý thức hơn nữa trong việc bảo vệ môi trường xanh và sạch đẹp, vừa thực hành tiết kiệm, vừa gìn giữ được những nét văn hóa cổ truyền của dân tộc.

Xem thêm: [Tết 2024] Cúng ông Công ông Táo có cần tiền vàng không?

3. Ngày 23 tháng Chạp có ý nghĩa thế nào trong Phật giáo?

Theo Thượng tọa Thích Nhật Từ, tục đưa ông Táo về trời vào ngày 23 tháng Chạp có ý nghĩa ban đầu là sau 1 năm ở dương gian, ông Táo về Thiên đình, trình báo các việc tốt hoặc chưa tốt của một hộ gia đình lên Ngọc Hoàng để Ngọc Hoàng phán quyết tội hay phúc cho gia đình đó vào năm sau.
Tuy nhiên, Thượng tọa Thích Nhật Từ nhấn mạnh, trong văn hóa Phật giáo không có ai xử phạt chúng ta từ cõi thiên đường qua Thượng Đế hay các thần linh. Các hành vi của chúng ta bị luật pháp giám sát, nếu có gì trái với quy định của luật pháp thì chúng ta phải chịu phán quyết của tòa án. Ngoài ra, chúng ta không phải chịu bất cứ những gì được xem như năng lực siêu nhiên áp đặt từ bên ngoài.

“Đối với Phật giáo, ngày 23 tháng Chạp không có ý nghĩa gì cả, những chùa ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa, tăng hoặc ni ở trong ngôi chùa đó nhân dịp này nghỉ tu tập, tập trung dọn dẹp vệ sinh, bày trí trang trí hoa xuân, cảnh tết để ngày 30 tháng Chạp làm lễ giao thừa. Đó là thời khắc theo văn hóa Phật giáo là Đức Phật Di Lặc ra đời để mở đầu cho một ngày mới của tháng mới, năm mới theo âm lịch, đặc biệt là nền văn hóa Phật giáo Đại Thừa”, Thượng tọa Thích Nhật Từ nói về Phong tục cúng ông Công ông Táo.

4. Cúng ông Công ông Táo thế nào?

Thượng tọa trụ trì chùa Giác Ngộ cho hay, tục cúng ông Công ông Táo ở nước ta có sự khác biệt ở cả 3 miền. Ở miền Bắc, khoảng từ 17 tháng Chạp mọi người đã bắt đầu cúng ông Táo, kết thúc vào ngày 23.
Ngày cúng đưa ông Táo về trời thường gắn liền với việc phóng sinh cá chép vì người miền Bắc nghĩ con cá chép có sức mạnh, có thể hóa long vượt vũ môn bay về trời, đó là cách ngắn nhất để ông táo có mặt trên thiên đình để báo những việc xảy ra trong gia đình trong 1 năm khi Phong tục cúng ông Công ông Táo.

Thượng tọa Thích Nhật Từ chia sẻ: “Người ta mua cá bỏ trong bọc ni lông đứng trên cầu thả xuống vô tội vạ, nhiều con thả xa quá đạp vô thành cầu chết, có con vì độ cao bị trút xuống xong chết. Nhiều người thả luôn cả bọc ni lông, vậy là gây ô nhiễm môi trường, không biết bao nhiêu năm mới phân hủy xong. Chưa kể có nhiều người đã chờ sẵn ở những nơi nhiều người phóng sinh để bắt cá lại cho những mục đích tiêu thụ khác. Chúng ta thử tưởng tượng một nhà cứ thả vài con như vậy thì ông Táo chọn con cá nào để đi về…”.

Trong khi đó, ở miền Trung một số gia đình cúng ông Táo với con ngựa khỏe mạnh có dây đai, yên cương vững chắc để ông Táo phi về trời. Miền Nam thường cúng ông Táo theo bộ ba. Thường thấy nhất là ba chiếc nón, trong đó nón bên trái, bên phải có 2 hia tượng trưng cho 2 ông, nón giữa không có hia tượng trưng cho 1 bà. Mâm cúng ông Táo của người miền Nam thường có con gà cồ đang tập gáy.

“Tục cúng ông Công ông Táo ở ba miền khác nhau về hình thức, nhưng giống nhau ở chỗ người ta tin rằng thông qua việc cúng kính thì ông Táo được mua chuộc, lấy lòng. Do vậy, ông Táo sẽ báo trình Thượng Đế việc tốt của gia đình. Đây như một hình thức hối lộ để người ta không tố giác việc xấu của bản thân mình nên việc cúng kính đó là hình thức thôi”, trụ trì chùa Giác Ngộ nhận xét.
Theo Thượng tọa Thích Nhật Từ, tập tục cúng ông Táo về trời là của Đạo Nho và hiện nay Đạo Nho gần như không còn hoạt động ở Việt Nam nữa, mà chỉ còn là một ý thức hệ triết học. Do đó, Thượng tọa Thích Nhật Từ cho rằng cũng đã đến lúc chúng ta nên khép lại những gì thuộc về truyền thống văn hóa của Trung Hoa, không phải là gốc rễ tinh thần của người Việt. Những truyền thống, tập tục văn hóa nếu có tiếp thu thì chúng ta cần hết sức sàng lọc, những gì thuộc về mê tín không nên làm theo.

Từ đó, Thượng tọa Thích Nhật Từ khẳng định, việc cúng ông Táo vào tối 22 hay ngày 23 không quan trọng. Việc cúng ông Công ông Táo bằng cá chép thật hay cá giấy cũng không quan trọng.

Sau cùng, nói về tục cúng ông Công, ông Táo, Thượng tọa Thích Nhật Từ nói: “Việt Nam chúng ta đang hướng tới chủ nghĩa pháp quyền để tạo ra công bằng xã hội mọi người trước luật pháp. Hình thức lấy lòng mua chuộc đó nếu có đi nữa cũng không phải là điều tốt ở cả phương diện văn hóa, luật pháp, đạo đức. Hãy đề cao tính công bằng để ai làm tốt được thưởng, ai làm xấu thì bị phạt”.

Xem thêm: [Tết 2024] Cúng ông Táo ở trong bếp hay trên bàn thờ?

5. Cách giúp năm mới phát tài lộc:

• Đối với các khách hàng đang chuẩn bị mở các start up về spa hay mỹ phẩm thì có thể liên hệ tới Hương Mộc Organic để đặt các dịch vụ sản phẩm gia công mỹ phẩm với giá thành ưu đãi nhất như:
• Gia công dầu gội
• Gia công dầu xả
• Gia công tinh dầu
• Gia công xịt khử mùi
• Gia công sữa rửa mặt

Với hơn 5 năm kinh nghiệm cùng đội ngũ tư vấn viên chuyên nghiệp và nhà máy gia công mỹ phẩm hàng đầu Việt Nam, chắc chắn Hương Mộc Organic sẽ không làm quý khách thất vọng.

Vậy là quý khách đã nắm được Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời rồi. Để được tư vấn thêm vui lòng inbox fanpage Hương Mộc Organic.

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời Phong tục cúng ông Công ông Táo về trời

---